Karaniwang mga problema sa kalusugan ng pag-iisip ng kababaihan

HealthWiki > Kapag Walang Doktor ang Kababaihan > Kabanata 27: Kalusugan ng pag-iisip > Karaniwang mga problema sa kalusugan ng pag-iisip ng kababaihan

Sa kabanatang ito:

 

Sa kabanatang ito:

Dagdag na impormasyon

Para sa dagdag na impormasyon tungkol sa paglunas ng mga problema sa kalusugan ng pag-iisip

Kahit may maraming klase ng mga problema sa kalusugan ng pagiisip, pinakakaraniwan sa lahat ang pagkabalisa (anxiety), panlulumo (depression) at pag-abuso ng alkohol at droga. Sa karamihan ng mga komunidad, mas dumaranas nito ang kababaihan kaysa kalalakihan. Pero mas malamang umabuso ng alkohol at droga ang kalalakihan kaysa kababaihan.

Para makapagpasya kung may problema nga sa kalusugan ng pagiisip ang isang tao, tandaan ang mga sumusunod:

• Walang matalim na linya ng pagkakaiba sa pagitan ng normal na reaksyon sa mga pangyayari sa buhay at sa mga problema sa kalusugan ng pag-iisip.
• Karamihan ng mga tao’y may ilan sa mga palatandaan sa baba sa iba’t ibang panahon ng kanilang buhay, dahil lahat ay panapanahong humaharap sa mga problema.
• Maaaring iba-iba sa bawat komunidad ang mga palatandaan ng mga problema sa kalusugan ng pag-iisip. Ang asal na mukhang kakaiba sa tagalabas ay maaaring normal na bahagi ng mga tradisyon ng isang komunidad.

Panlulumo (matinding lungkot o walang anumang nadadama

Tinatawag ng ibang tao ang panlulumo na ‘mabigat ang puso’ o ‘nawalan ng ispiritu o ng kaluluwa’.

Natural lamang para sa isang tao na manlumo kapag nakaranas siya ng pagkawala o kamatayan. Pero maaaring may problema sa kalusugan ng pag-iisip kung tumagal nang mahabang panahon ang mga palatandaang nasa ibaba.

Mga palatandaan:

• madalas na pagkalungkot
• kahirapang matulog o sobrang pagtulog
• kahirapang mag-isip nang malinaw
• kawalan ng interes sa mga kasiyahan, pagkain o pakikipagtalik
• mga pisikal na problema, tulad ng sakit sa ulo o mga problema sa bituka, na hindi dulot ng karamdaman
• mabagal na pagsasalita at pagkilos
• kakulangan ng enerhiya para sa pang-araw-araw na aktibidad
• pag-iisip tungkol sa kamatayan o pagpapakamatay

Pagkabalisa (ninenerbiyos o nag-aalala)

Ang ibang karaniwang tawag sa pagkabalisa ay ‘nerbiyos’, ‘atake ng nerbiyos’, at ‘pagkabagabag ng puso’.

Kapag may matinding pananakit ng dibdib ang babae o kahirapan sa paghinga, dapat siyang makakuha ng tulong medikal. Maaring palatandaan ito ng seryosong pisikal na karamdaman.

Pana-panahong ninenerbiyos o nag-aalala ang lahat ng tao. Kapag dulot ng isang partikular na sitwasyon ang mga pakiramdam na ito, madalas lumilipas lang ito sa kalaunan. Pero kung magpatuloy o lumala ang pagkabalisa, o kung dumarating ito na walang dahilan, baka problema ito sa kalusugan ng pag-iisip.

Mga palatandaan:

• nakakadama ng tensyon at nerbiyos na walang dahilan
• nanginginig ang kamay
• pamamawis
• nararamdaman ang pagtibok ng puso (na wala namang sakit sa puso)
• hirap mag-isip nang malinaw
• madalas may reklamo sa katawan na hindi dulot ng pisikal na sakit at lumalala kapag nagagalit o nayayamot ang babae
  
  

Isang malalang klase ng pagkabalisa ang mga panic attack. Biglaan itong nangyayari at maaaring tumagal nang mula ilang minuto hanggang ilang oras. Dagdag pa sa mga palatandaang nasa taas, nakakadama ang tao ng sindak o ligalig, at kinakabahan na baka himatayin o mamatay. Maaaring may pananakit ng dibdib, kahirapan sa paghinga, at pakiramdam na may teribleng bagay na mangyayari.

Reaksyon sa trauma

Matapos makaranas ang isang tao ng trauma, maaaring magkaroon siya ng maraming sari-saring reaksyon, tulad ng:

• Pagbabalik-balik ng trauma sa kanyang isip. Kapag gising siya, maaaring palagi niyang maalala ang teribleng mga bagay na nangyari. Sa gabi, maaaring mapanaginipan niya ang mga ito o hindi makatulog dahil iniisip niya ito.


Maaari ding mabalisa o manlumo, o mag-abuso ng alkohol o droga ang mga taong dumaranas ng mga reaksyon sa trauma.

• Pagkamanhid o pagtabang ng emosyon kaysa dati. Baka iwasan niya ang mga tao o lugar na nagpapaalala ng trauma.
• Pagiging sobrang alerto. Kung palagi siyang nakabantay sa panganib, maaaring mahirapan magrelaks at matulog. Puwedeng sobra ang reaksyon kapag nagulat.

• Masyadong galit o puno ng kahihiyan sa nangyari. Kung nakaligtas ang isang tao sa trauma na may mga namatay o malubhang napinsala, maaaring sisihin niya ang sarili dahil mas nagdusa ang iba kaysa kanya.
• Pakiramdam na nahihiwalay at malayo sa ibang mga tao.
• Pagputok ng kakaiba o marahas na asal, kasabay ng pagkalito kung saang lugar siya naroroon.

Marami sa mga palatandaang ito ay normal na tugon sa kagipitan. Halimbawa, normal lang na magalit dahil naganap ang isang trauma, o maging alerto kung mapanganib pa rin ang sitwasyon. Pero kung sa sobrang tindi ng mga palatandaan, hindi na magawa ng tao ang kanyang aktibidad sa araw-araw, o kung magsimula ang mga palatandaan ilang buwan na matapos ang trauma, maaaring may problema sa kalusugan ng pag-iisip.

Huling binago ang pahinang ito: 11 Set 2017