Pagkilos para sa pagbabago

HealthWiki > Kapag Walang Doktor ang Kababaihan > Kabanata 1: Ang kalusugan ng kababaihan ay usaping pangkomunidad > Pagkilos para sa pagbabago

Sa kabanatang ito:

 

Sa kabanatang ito:

Puwede namang hindi ganito

Dagdag na impormasyon

Para sa ibang paraan kung paano makakatulong ang iyong partner.

Ang kaayusan ng lipunan ang nagkukulong sa karamihan ng babae sa buhay ng kahirapan at masamang kalusugan. Pero kayang organisahin ang lipunan sa paraang pabor sa kalusugan imbes na pagkakasakit.

Dahil may sanhi ng masamang kalusugan sa loob ng pamilya, komunidad at bansa, dapat maganap ang pagbabago sa lahat ng antas para bumuti ang kalusugan ng kababaihan.

Pagbabago sa loob ng pamilya

Mapapabuti mo ang iyong kalusugan kung mag-aaral at gagawa ng pagbabago sa buhay mo at ng pamilya. Makipag-usap sa iyong partner sa mga kailangan ng bawat isa para mas lumusog, kasama na ang mas ligtas na pagtatalik at tamang paghahati ng trabaho. Puwede ring pagsikapan na pagandahin ang kalusugan at kinabukasan ng inyong mga anak. Narito ang ilang mga mungkahi:

Pagpapalaki ng anak para sa mas mainam na mundo

Ang pagpapalaki sa mga anak, mula sa pagsilang, ang nagtatakda sa malaking bahagi ng mga paniniwala at ugali nila sa pagtanda.

Bilang mga ina, nagtuturo tayo sa araw-araw na takbo ng buhay ng mga anak natin:

• Kapag inuunang pakainin ang asawa at anak na lalaki, nagtuturo tayo na hindi kasinghalaga ang gutom ng babae.
• Kapag batang lalaki lang ang pinapaaral, nagtuturo tayo na hindi karapat-dapat ang babae sa mga oportunidad na binubuksan ng edukasyon.
• Kapag nagturo tayo sa batang lalaki na gumamit ng puwersa dahil siya’y lalaki, nagpapanday tayo ng mararahas na kalalakihan.
• Kapag hindi tayo umiimik sa karahasan ng kapitbahay, nagtuturo tayo sa mga anak na lalaki na puwedeng bugbugin ng ama ang kanyang asawa’t anak.

Bilang ina, may lakas tayong hubugin ang pagkatao ng mga anak—matuturuan:

• ang anak na lalaki na maging mabait at mapagmahal, para lumaking mabait at mapagmahal na asawa, ama at kapatid.
• ang anak na babae na pahalagahan ang sarili, para asahan din nila ito sa iba.

• ang anak na lalaking sumali sa gawaing-bahay at ipagmalaki ito, para ang mga babae sa kanilang buhay—kapatid, asawa’t anak—ay hindi magpasan ng sobrang trabaho.
• ang anak na babae na mas makapag-sarili kung patatapusin ng pag-aaral o pagsasanay.
• ang anak na lalaki na igalang ang lahat ng babae at maging responsableng partner sa re

Kayang hubugin ang mga anak para sa mas mainam na mundo.

Pagbabago sa loob ng komunidad

Mapapabuti ang kalusugan mo at ng ibang babae sa komunidad sa paghihiraman ng librong ito at pag-uusap tungkol sa mga problema sa kalusugan ng kababaihan.

Iba’t-iba ang epekto ng kalagayang panlipunan sa mga babae at lalaki. Dahil dito, maaring kailangan na maghanap ng magkakaibang solusyon para sa parehong problema sa kalusugan.

Maaaring mahirap gawin ang pakikipag-usap sa iba. Madalas nahihiya ang mga babae (halimbawa, kung mga bahagi ng katawan ang paksa) o natatakot sa iisipin ng iba. Pero pag-uusap lang ang paraan para dumami ang kaalaman sa problema sa kalusugan at madiskubre ang mga sanhi nito. Madalas matutuklasan mo na nag-aalala rin ang iba sa parehong bagay, at gustong mapag-usapan ito.

Magtipon ng maliit na grupo para pag-usapan ang mga problema sa kalusugan sa inyong lugar. Imbitahin ang mga kaibigan ng iyong kaibigan, kapitbahay o kasamahan sa trabaho. Kapag may natukoy kayong problema na dinadanas ng marami, baka makatulong kung magtipon kayo muli at mag-imbita ng iba para pag-aralan pa ito. Sa pagtitipon, suriin kung ano ang ugat ng mga problemang pangkalusugan, at magplano ng magagawang pagbabago sa pamilya at komunidad.

Sa pamamagitan ng maliit na pulong ng mga babae, mas marami kang malalaman tungkol sa problema sa kalusugan at kung ano ang puwedeng gawin para lutasin ito.

Sobrang sakit ng likod ko sa pag-iigib ng tubig paakyat sa aming bahay. Pataas kasi sa amin. Sabi ng health worker, dapat daw hindi ako magbuhat ng mabibigat kapag buntis. Ganoon daw nakunan si Mari. Pero paano kami magkakatubig?

Hindi lang ‘yan problema ng buntis! Palagi ding masakit ang likod ko. Kaya nagiit ko rin sa asawa ko na tumulong sa pag-iigib araw-araw.

Napasyal ako sa kapatid ko noong isang araw. Doon, nagawa nila na maglagay ang pamahalaan ng igiban ng tubig na malapit sa mga bahay. Ang ganda! Hindi na niya kailangang magbuhat nang malayo. Gustung-gusto ito ng lahat.

Baka kaya nating magtipon ng sapat na tao para kumbinsihin ang taga-munisipyo na gawin din ito. Pero kailangang madami tayo. At dapat kilala din natin kung sino ang kakausapin, at pagpasyahan kung saan ilalagay ang igiban ng tubig.

Baka puwede nating kausapin si Jose. Teacher siya at ginagalang ng lahat. Malamang ay makakatulong siya.

Pag-isipan ang pagpapalahok sa mga lalaki sa usapan sa kalusugan ng kababaihan. Mukha ngang mahirap, dahil tinuturing itong bawal o masama, o kaya’y “sikreto ng mga babae.” Pero dahil malimit mga lalaki ang nasa posisyon ng kapangyarihan, baka maging importante talaga ang tulong nila. Maghanap ng lalaking sumusuporta sa kababaihan, mahusay na modelo para sa mga batang lalaki, o yung pantay ang pagtrato sa mga babae.

Narito pa ang iba pang aktibidad na maaaring magpabuti ng kalusugan sa komunidad:

• Makipagpalitan ng impormasyon. Humanap ng paraan sa pagpalaganap ng impormasyon tungkol sa karaniwang problema sa komunidad, para makaalam lahat.
• Magbuo ng mga grupong damayan. Puwedeng magbuo ng grupo ang mga babaeng pareho ang problema para suportahan ang bawat isa at magtulungan sa paglutas. Halimbawa nito ang mga babaeng dumanas ng panggagahasa o abuso, nagpapasuso, may kapansanan, at mga babae sa prostitusyon.

Sa Zimbabwe sa Africa, binuo ang Musasa Project para tulungan ang mga babaeng nadadahas, laluna sa tahanan at ng sekswal na abuso. Nakita ng Musasa na hindi pinagtatanggol ng batas ang mga babaeng nabugbog ng kapartner. Maraming tao ang nagsasabing dapat lang na may kapangyarihan ang mga lalaki sa mga babae dahil ganito na ang nakagisnan nila, o dahil paniniwala ito ng komunidad. Sinasabi rin nila na sa regular na pambubugbog, mapapaalala sa babae kung hanggang saan lang siya dapat.

Layunin ng Musasa na baguhin ang ganitong mga pananaw sa pamamagitan ng pampublikong edukasyon at counseling sa mga nakaranas ng pandarahas. Sa ganitong paraan, natututunan ng mga babae, lalaki, guro, estudyante, pulis at health worker na abuso ng kapangyarihan ang karahasan. Plano ng Musasa na maghanda ng bahay na matutuluyan ng mga babae at bata kapag nasa panganib sila.

• Sikaping mapalakas ang pag-asa sa sarili. Maaring gumawa ng mga proyekto para kumita ang kababaihan o mapabuti ang kalagayan sa trabaho. Makakatulong din ito sa mga babae na matutong magdesisyon at magkaroon ng kumpiyansa sa sarili.

Sa bansang Guatemala, sa isang maliit na baryo ng mamamayang Maya, may mga babaeng nagbuo ng grupo sa paghahabi. Ibinenta nila ang mga nahahabi nila sa isang kooperatiba ng kababaihan na nasa kapitolyong lungsod. Mas malaki na ngayon ang kinikita ng mga babae kaysa karamihan ng lalaki sa baryo. Dulot nito, nakatamo ang mga babae ng bagong katayuan sa loob ng pamilya at komunidad, at mas marami na ang oportunidad nila sa buhay.

• Magpaunlad ng mga proyektong pangkomunidad. Halimbawa, subukang maghanap ng paraan para magkaroon ang lahat ng pamilya ng sapat na pagkain, o para mapahusay ang sanitasyon ng komunidad at pagkukunan ng malinis na tubig.

Ang Green Belt na kilusan sa Kenya ay nakapalahok ng maraming babae sa pagtatanim at pangangalaga ng puno, na pumipigil sa pagkaanod ng lupa at nagagamit na panggatong. Ang tagumpay ng kababaihan sa pagtatanggol sa kalikasan at pagsuplay ng panggatong sa pamilya ay nagbuo ng kanilang kumpiyansa at tumulong sa kanilang kabuhayan.

Sabi ng isang kasapi ng Green Belt, “Nakakalbo ang kakahuyan dahil sa tuloy-tuloy na pagkuha ng panggatong. Nagkikita kami linggu- linggo para magtipon ng mga binhi ng puno, magtanim sa paso at gumawa ng bakod, at alagaan ang tumutubong puno sa nursery. Nakikipag-usap din kami sa mga grupo at paaralan tungkol sa kalikasan. Sa ganitong paraan, nagagawa naming tulungan ang sarili at paunlarin ang kalikasan.

Epektibo ang mura at simpleng aksyon ng komunidad

Sa unang tingin sa problema, madalas parang mahirap baguhin. Pero sa totoo lang, kaya ng komunidad na gumawa ng maraming solusyon na hindi magastos. Eto ang ilang mungkahi para iwasan o tulungang lutasin ang mga problemang pangkalusugan ng kababaihan:

Maraming
problema sa kalusugan ng kababaihan ang puwedeng maiwasan o magamot nang maaga kung mas maraming health worker ang sinasanay para mangalaga sa kalusugan ng kababaihan.

• Magsimula ng proyekto sa kalan. Madalas problema ng kababaihan ang impeksyon sa baga, paso, pananakit o problema sa likod. May mga murang kalan na makakatulong iwasan ito dahil (mas ligtas at mas kaunti ang panggatong at usok ).
• Magbuo ng sistema ng transportasyon para sa emerhensya. Maraming babae ang namamatay mula sa komplikasyon ng pagbu- buntis, panganganak at di-ligtas na pagpapalaglag. Puwedeng iwasan ang pagkamatay ng (karamihan kung mabilis ang medikal na pangangalaga).
• May murang test para sa kanser na makakapigil sa pagkamatay ng maraming babae sa kanser sa cervix at suso. Higit na madaling gamutin ang kanser kapag nakita nang mas maaga.
• Gawing abot-kamay ang pagpaplano ng pamilya at mahusay na prenatal para sa lahat ng kababaihan. Makakapigil ito sa maraming pagkamatay mula sa kumplikasyon sa pagbubuntis, panganganak at di-ligtas na pagpapalaglag.
• Magsanay ng mga health worker para mangalaga sa kalusugan ng kababaihan. Dapat masanay sila sa pag-pelvic exam, Pap smear at biswal na pagsusuri, manual vacuum aspiration (MVA), pag-iksamen ng suso at pagpapayo (counseling). Dapat matuto din silang gumamit ng mga gamot para sa kalusugan ng kababaihan.

Pagbabago sa loob ng iyong bansa

Mapapahusay mo ang iyong kalusugan, at ng marami pang babae, sa pakikiisa sa iba pang mga grupo sa palibot ng bansa. Sa sama- samang pagkilos, makakagawa kayo ng importanteng pagbabago sa pagtrato ng pamahalaan sa kababaihan at sa kalusugan ng kababaihan. Halimbawa, puwedeng silang itulak na parusahan ang mga lalaking nanggagahasa o nang-aabuso ng babae, o buksan ang serbisyo para sa ligtas na pagpapalaglag. O puwede kayong mangampanya para legal na makapag-ari o makapagmana ng ari-arian ang mga babae— para hindi sila mapilitang umasa sa lalaki

Kapangyarihan sa sariling kalusugan

Hindi lamang kalusugan ng ina ang ‘kalusugan ng kababaihan’. Higit din ito sa pagiging abot-kamay ng pangangalaga sa kalusugan. Para tunay na lumusog, kailangan ng kababaihan na makapagpasya para sa mahusay na kalusugan. At kailangang din nila ang tamang hati ng yaman ng komunidad at ng mundo.

Sa pakikiisa sa ibang babae at lalaki sa pagkilos para sa kalusugan, maipaglalaban natin ang pagkakataong mabuhay nang malusog, sagana at masaya—na ligtas sa karamdaman, takot at pananakit.

Huling binago ang pahinang ito: 11 Set 2017