Hesperian Health Guides
Papel batay sa kasarian at gender
HealthWiki > Kapag Walang Doktor ang Kababaihan > Kabanata 12: Sekswal na kalusugan > Papel batay sa kasarian at gender
Iba naman ang papel batay sa gender (gender role) ng isang tao. Pagtatakda ito ng komunidad kung paano ang pagiging babae at lalaki. Umaasa ang komunidad sa bawat tao na mag-isip, makadama at kumilos sa takdang paraan, dahil lang sa sila’y babae o lalaki. Sa maraming komunidad, halimbawa, babae ang inaasahang maghanda ng pagkain, mag-ipon ng tubig at panggatong, at mag-alaga sa mga anak at kapartner. Madalas naman, lalaki ang inaasahang magtrabaho sa labas ng bahay para suportahan ang pamilya at mga magulang sa pagtanda, at magtanggol sa pamilya mula sa kapahamakan.
Di tulad ng pisikal na pagkakaiba sa pagitan ng lalaki at babae, gawa ng komunidad ang gender role. Sa maraming komunidad, ang gawain tulad ng paglalaba at pagpaplantsa ay tinuturing na ‘pambabae’. Pero ang ibang gawain ay paiba-iba ang pagtrato— depende sa mga tradisyon, batas at relihiyon. Puwede pa ngang maiba ang mga papel na ito sa loob ng iisang komunidad, batay sa edukasyong naabot, katayuan o edad. Halimbawa, sa ilang komunidad, inaasahan sa gawaing bahay ang mga babaeng mula sa isang uri o katayuan, samantalang mas maraming trabaho ang puwedeng pagpilian ng iba.
 |
Sa karamihan ng komunidad, inaasahang iba ang damit ng babae sa lalaki, at iba rin ang trabaho. Bahagi ito ng gender role (papel). |  |
Paano natututunan ang mga gender role
Ipinapasa mula sa magulang papunta sa anak ang mga gender role. Mula sa napakabatang edad, magkaiba na ang trato ng magulang sa babae at lalaki—sa paraang hindi na pinag-iisipan. Masusing sinusubaybayan din ng mga bata ang kanilang mga magulang—ang gawi, pagtrato sa isa’t isa, at mga papel sa komunidad.
Sa paglaki, tinatanggap ng mga bata ang mga naturang papel para pasiyahin ang mga magulang, at dahil mas may kapangyarihan ang mga ito. Tumutulong din ang mga gender role na malaman ng mga bata kung sino sila, at kung ano ang inaasahan sa kanila.
Habang nagbabago ang mundo, nagbabago rin ang mga papel batay sa gender. Maraming kabataan ang gustong mamuhay nang iba sa kanilang magulang. Mahirap nga minsan ang magbago. Pero habang inilalaban ng kababaihan na baguhin ang kanilang gender role, makakakuha sila ng higit na kontrol sa mga bagay na nagtatakda ng kalusugang sekswal.
Kapag nakakapahamak o nakakasama ang mga gender role
Kung susundin ang inaasahang papel, puwedeng masiyahan ang babae at madamang kabilang siya sa komunidad. Pero puwedeng makalimita sa babae ang mga papel na ito, at magtanim sa isip na mas mababa ang halaga niya kaysa sa lalaki. Kapag nangyari ito, lahat ay napipinsala—ang babae mismo, pamilya niya, at komunidad.
|
Sa karamihan ng komunidad, inaasahang maging asawa at ina ang kababaihan. Gusto ito ng maraming babae, dahil puwede ring ikasiya at pagmulan ng katayuan sa komunidad. May sarili sanang gusto ang ibang babae, pero ayaw pagbigyan ng pamilya at komunidad. Kung inaasahang magparami ng anak, mas maliit ang pagasa niyang matuto ng bagong kasanayan o makapag-aral. Mauubos ang oras at lakas niya sa pag-aasikaso ng iba. O kung hindi magkaanak, maaaring mas mababa ang pagtingin sa kanya ng komunidad kumpara sa ibang babae.
istorbohin ang tatay ninyo! Pagod ‘yan sa trabaho at kailangang magpahinga.
Sa karamihan ng komunidad, mas matimbang ang trabaho ng lalaki kaysa sa trabaho ng babae. Halimbawa, puwedeng buong araw nagtrabaho ang babae—pagkatapos ay magluluto, maglilinis at mag-aalaga pa ng mga anak sa gabi. Pero dahil mas mahalaga ang turing sa trabaho ng lalaki, inaalala niya ang pagpahinga nito— hindi ang sarili. Maiisip ng mga anak na mas mahalaga ang trabaho ng lalaki, at bababa ang tingin sa mga babae.
Tinuturing madalas na mas emosyonal ang babae kaysa sa lalaki, kaya malaya silang magpahayag ng damdamin sa iba. Pero ang mga lalaki ay tinuturuan na hindi asal ng ‘tunay na lalaki’ ang pagpalabas ng emosyon tulad ng lungkot o lambing, kaya tinatago nila ito. O inilalabas nila ang damdamin sa pagalit o marahas na paraan, na mas katanggap-tanggap sa mga lalaki. Kung hindi makapagpakita ng emosyon ang mga lalaki, puwedeng madama ng mga anak na malayo sila sa kanilang tatay. Mas hirap din ang mga lalaki na makakuha ng suporta mula sa iba para sa kanilang problema.
Sa mga pulong sa komunidad, madalas sinasaway sa pagsasalita ang kababaihan—o binabawalang dumalo o magpahayag. Kaya pag-iisip lang ng mga lalaki ang naririnig—halimbawa, ang pagtingin nila sa problema at mga solusyon dito. Dahil maraming karanasan at alam ang kababaihan, kawalan sa buong komunidad kung hindi sila makapagtalakay ng problema at makamungkahi ng solusyon.
Minsan tinataboy ng komunidad ang mga babae at lalaking nakikipagtalik sa kapareho nila ang kasarian (homosexual). Kahit na ginagalang sila ng komunidad sa ibang bagay, maaring mapilitan silang magmahal at mamuhay nang patago at may kahihiyan. Sa ibang komunidad, umaabot sa pisikal na karahasan sa mga taong homosexual ang takot o kawalan ng pag-unawa sa kanila. Kapag pinasukan ng takot o hiya sa sariling katauhan ang sinuman, nakakasama ito sa kanyang sekswal at mental na kalusugan.