Hesperian Health Guides
Sakit sa pag-iisip (psychosis)
HealthWiki > Kapag Walang Doktor ang Kababaihan > Kabanata 27: Kalusugan ng pag-iisip > Sakit sa pag-iisip (psychosis)
- Nakakarinig siya ng mga boses o nakakakita ng mga bagay na di-pangkaraniwan, na hindi naririnig o nakikita ng iba (guniguni o halusinasyon)
- May lubhang kakaibang mga paniniwala na nakakasagabal sa kanyang araw-araw na pamumuhay (kahibangan o delusion)— halimbawa, na gusto siyang pagnakawan ng mga mahal sa buhay. Maaaring may mga palatandaan na kahawig pero ang sanhi ay sakit, pagkalason, gamot, pag-abuso ng droga o pinsala sa utak.
- Hindi na niya inaalagaan ang sarili—halimbawa, hindi na siya nagaayos ng pananamit, naglilinis ng sarili o kumakain.
- Lubhang kakaiba ang kanyang inaasal, tulad ng pagsasalita nang walang katuturan.
Anuman ang panlunas na ilalapat, kailangang tratuhin nang may pagmamalasakit, paggalang, at dignidad ang taong may sakit sa pag-iisip.
Minsan may mga taong walang sakit sa pag-iisip pero ganito ang pagkilos, laluna kung bahagi ito ng paniniwala o tradisyon ng komunidad. Halimbawa, kung sasabihin ng babae na nakatanggap siya ng gabay mula sa panaginip, maaaring humuhugot lang siya mula sa tradisyonal na bukal ng kaalaman at patnubay—at wala siyang sakit sa pag-iisip. Mas malamang palatandaan ng sakit sa pag-iisip ang mga nabanggit sa taas kapag madalas ang pagdating at masyadong malakas na nahihirapan na siyang gumanap ng pang-araw-araw na aktibidad.
Pangangalaga para sa sakit sa pag-iisip
Sa karamihan ng mga lugar, mga kapamilya ang nag-aalaga sa mga maysakit sa pagiisip. Gayunpaman, pinakamahusay kung malulunasan din siya ng isang bihasa na mental health worker. Kailangan ang mga gamot sa ilang mga sitwasyon, pero hindi dapat na iyon lang ang panlunas.
Maaari ding makaganap ng mahalagang papel ang mga tradisyunal na manggagamot sa paglunas ng mga sakit sa pag-iisip. Kung galing sa parehong komunidad, maaari kilala at nauunawaan nila ang taong may problema. May mga panlunas o ritwal din ang ilan na maaaring makatulong sa babaeng mapangibabawan ang problema. Itanong ang mga ito bago magpasya sa panlunas:
- Ano ang layunin ng bawat hakbang ng panlunas? Ano ang inaasahang mangyari?
- Kung walang panganib ang tao sa kanyang sarili at sa iba, puwede ba siyang alagaan sa bahay, o habang nakatira kasama ang iba sa komunidad?
- Makakasali ba ang pamilya sa paglunas?
- Ginagalang ba sa komunidad ang taong maglalapat ng panlunas?
- Nagdudulot ba ng pisikal na pinsala o kahihiyan ang alinman sa mga panlunas?