Hesperian Health Guides
Sekswalidad at kalusugang sekswal
HealthWiki > Kapag Walang Doktor ang Kababaihan > Kabanata 9: Mga babaeng may kapansanan > Sekswalidad at kalusugang sekswal
Ingatan mong hindi ka pagsamantalahan ng ibang tao. Maaaring mahirapan kang ipagtanggol ang sarili mo laban sa karahasan at abuso
Maraming tao ang naniniwala na hindi kaya, o hindi dapat, na magkaroon ng damdaming sekswal ang mga babaeng may kapansanan. Hindi sila inaasahang maghangad ng mapagmahal na relasyon o magkaanak. Pero tulad din ng ibang tao, may paghahangad din sa pagmamahal at relasyong sekswal ang mga babaeng may kapansanan.
Kung pinanganak kang may kapansanan, o nangyari ito noong napakabata mo pa, baka mahirapan kang maniwala na maganda ka sa sekswal na pakahulugan. Madalas, para matutong baguhin ang pakiramdam sa sarili, pinakamahusay ang pakikipag-usap sa ibang babaeng may kapansanan. Ipakuwento mo ang kanilang mga kinatatakutan, at kung paano nila ito napangibabawan. Pero tandaan na kailangan mo ng pasensya. Kailangan ng panahon para mabago ang mga paniniwalang taglay mo na nang matagal.
Kung babae ka na may bagong kapansanan, baka sanay ka nang tingnan ang sarili na may sekswal na katauhan. Pero baka hindi mo pa alam na puwede kang patuloy na masiyahan sa seks. Maaaring isipin mo na hindi ka na maganda sa sekswal na paraan, at malungkot ka na magbabago na ang seks para sa iyo.
Lahat ng babaeng may kapansanan ay matutulungan ng pagbabasa ng parehong impormasyon tungkol sa sekswalidad na binabasa din ng mga babaeng walang kapansanan. Subukang makipag-usap tungkol sa sekswalidad sa kanila at sa mga guro, health worker, at ibang babaeng may kapansanan na may tiwala ka.
Kailangang mag-eksperimento kayong dalawa ng kapartner mo kung paano pasisiyahin ang isa’t isa. Halimbawa, kung wala kang pakiramdam sa kamay o ari, puwede kayong humanap ng ibang parte ng katawan na nagdudulot ng sekswal na pag-iinit, tulad ng tainga, suso o leeg. Makakatulong din ito kung hindi maginhawa para sa iyo na makipagseks sa puwerta dahil sa kapansanan. Maaari ding subukan ninyo ang iba’t ibang posisyon, tulad ng paghiga nang patagilid o pag-upo sa gilid ng silya. Kung magkakausap kayo nang bukas at tapat ng kapartner mo, maaaring magkaroon kayo ng masarap na relasyong sekswal. Pero tandaan na hindi ka dapat magtiyaga o magtiis lang. Hindi mo kailangang makipagseks sa taong walang pagpapahalaga sa iyo.
Pagpaplano ng pamilya
Maraming batang babaeng may kapansanan ang lumalaki na walang impormasyon hinggil sa seks o pagpaplano ng pamilya. Pero puwedeng mabuntis ang karamihan ng babaeng may kapansanan—kahit na yung walang pakiramdam sa ibang bahagi ng katawan. Kaya kung may plano kang makipagseks at wala kang planong magbuntis, kailangan mong gumamit ng paraan sa kontrasepsyon.
Narito ang ilang giya para makapagpasya ka kung anong paraan ang pinakamahusay para sa iyo:
Kung na-stroke ka na, o hindi makalakad at kailangang madalas na naka-upo o nakahiga, huwag gumamit ng mga paraang hormonal, tulad ng pildoras, iniksyon o implant. Puwede itong magdulot ng problema sa pamumuo ng dugo.
Kung wala o kakaunti ang pakiramdam mo sa tiyan o puson, huwag gumamit ng IUD. Kung hindi tama ang pagkakalagay, o kung may posibilidad na magkaroon ka ng impeksyon na naihahawa sa pagtatalik (INP), maaari itong daanan ng impeksyon. Kung hindi ka nakakaramdam, baka hindi mo malaman na may impeksyon ka na.
Makakatulong ang kondom na umiwas sa pagbubuntis at sa mga INP, kasama na ang HIV/AIDS.
Kung hindi magamit nang mabuti ang kamay mo, baka mahirapan kang gumamit ng mga panghadlang na paraan, tulad ng diaphragm, condom na pambabae, o foam. Kung okey lang sa iyo na ipagawa sa partner mo, baka makaya niyang maipasok ito.
Kung nagbabago sa paglipas ng panahon ang kapansanan mo, baka kailangang magpalit ng kontrasepyon kasabay nito.
Pagbubuntis at kapansanan
Puwedeng mabuntis ang babaeng may kapansanan at magkaroon ng malusog na sanggol. Eto ang ilang bagay na pag-isipan mo, laluna kung hindi gaanong maigalaw ang katawan, o kung may saklay ka o pantulong sa paglalakad.
- Sa paglaki ng tiyan, magbabago ang iyong balanse. Puwedeng gumamit ng tungkod o saklay para hindi matumba. Baka mas gusto ng iba na magwheelchair habang buntis.
- Dahil maraming buntis ang nahihirapan sa pagdumi, baka kailangan mong gumawa ng ‘programa sa pagdumi’ para mailabas ito nang mas madala.
- Sa pag-labor, baka hindi mo maramdaman ang mga paghilab. Sa halip, bantayan mo ang pagbabago sa hugis ng tiyan, at gamitin ito para sukatin ang pagitan ng paghilab.
- Para maiwasan ang contracture at mapanatiling malakas ang iyong kalamnan, magexercise hangga’t makakaya.
- Para sa dagdag na pangkalahatang impormasyon tungkol sa pagbubuntis at panganganak, tingnan "Kabanata 6: Pagbubuntis at panganganak."